Wycieczki szkolne a prawo oświatowe – co warto wiedzieć?

Organizacja wycieczek szkolnych stanowi istotny element procesu edukacyjnego, jednak wymaga przestrzegania określonych przepisów prawnych. Poniżej przedstawiam najważniejsze informacje dotyczące praw i obowiązków związanych z organizacją wycieczek szkolnych w świetle aktualnego prawa oświatowego.

Czym są wycieczki szkolne w świetle prawa?

Wycieczki szkolne definiuje się jako formę działalności turystyczno-krajoznawczej szkoły, służącą celom dydaktycznym i wychowawczym. Należy odróżnić je od zwykłego wyjścia grupowego poza teren szkoły. Zgodnie z ustawą oświatową, wycieczki są integralną częścią procesu nauczania i wychowania, a nauczyciel lub inny pracownik szkoły może towarzyszyć uczniom jako opiekun i osoba odpowiedzialna za prowadzenie zajęć dydaktycznych.

Organizację wycieczek i imprez regulują obowiązki dyrektora szkoły wynikające z ustawy o systemie oświaty, Karty Nauczyciela oraz aktów wykonawczych. Szczegółowe przepisy zawiera rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki, a także rozporządzenie z 25 maja 2018 r.

Polecamy również: Jakie przepisy regulują bezpieczeństwo uczniów podczas wycieczek szkolnych?

Aktualne programy wspierające organizację wycieczek

Ministerstwo Edukacji wprowadziło nowe programy wsparcia wycieczek szkolnych. Jednym z nich jest program „Podróże z klasą”, który oferuje 100% dofinansowania kosztów wyjazdów. Program ten cieszy się ogromnym zainteresowaniem – w ciągu pierwszych 12 minut od uruchomienia systemu zarejestrowano 2273 wnioski, wyczerpując całą pulę 60 mln zł przeznaczoną na pierwszą turę. W drugiej turze przewidziano dodatkowo 20 mln zł.

Kontynuowany jest również program „Poznaj Polskę”, który oferuje dofinansowanie do 80% kosztów wycieczek. W 2021 roku w jego ramach zorganizowano prawie 5 tys. wycieczek, w których uczestniczyło ponad 215 tys. uczniów, a łączne dofinansowanie wyniosło niemal 35 mln zł.

Ponadto rząd planuje wprowadzenie obowiązkowych wycieczek dla wszystkich uczniów w roku szkolnym 2025/2026 w ramach wychowania patriotycznego. Przeznaczono również dodatkowe 10 mln zł na organizację projektów edukacyjnych i kulturalnych dla przedszkolaków.

Procedury organizacji wycieczek szkolnych

Proces organizacji wycieczki obejmuje kilka istotnych kroków. Przede wszystkim należy uzyskać zgodę dyrektora placówki oraz pisemną zgodę rodziców uczniów. Niezbędne jest również przygotowanie kompletnej dokumentacji, w tym listy uczestników i szczegółowego programu wycieczki.

Nie wszystkie wycieczki wymagają zgłoszenia do kuratorium. Obowiązek ten nie dotyczy wyjazdów trwających do 3 dni, planowanych w czasie dni nauki szkolnej. Natomiast wycieczki trwające dłużej niż 3 dni, organizowane w czasie ferii lub wakacji, muszą być zgłaszane jako forma wypoczynku.

Uczestnictwo w wycieczkach wymaga nie tylko zgody rodziców, ale też aktualnych badań lekarskich potwierdzających brak przeciwwskazań. Nauczyciel lub opiekun powinien posiadać przy sobie dokumenty upoważniające go do opieki nad uczniami podczas wyjazdu.

Sprawdź także: Jakie przepisy regulują organizację wycieczek przedszkolnych?

Standardy bezpieczeństwa i ochrony uczniów

Od 15 lutego 2024 r. obowiązują znowelizowane przepisy nakładające na szkoły obowiązek wdrożenia Standardów Ochrony Małoletnich, które mają również zastosowanie przy organizacji wycieczek. Nauczyciel lub opiekun odpowiadający za organizację wycieczki ma obowiązek zadbać o bezpieczeństwo uczniów podczas całego wyjazdu.

Organizacja wycieczek wymaga zapewnienia odpowiedniej liczby opiekunów względem liczby uczniów. Opiekunem wycieczki może być również rodzic, jednak musi spełnić określone wymogi prawne. Zgodnie ze wspomnianymi Standardami, opiekunowie niebędący pracownikami szkoły powinni przedstawić zaświadczenie o niekaralności.

Szczególną uwagę należy zwrócić na wycieczki zagraniczne. W przypadku uczniów z państw trzecich istnieją specjalne procedury ułatwiające podróże w ramach Unii Europejskiej.

Finansowanie wycieczek szkolnych

Programy rządowe oferują znaczące wsparcie finansowe dla organizatorów wycieczek. W ramach programu „Poznaj Polskę” można uzyskać dofinansowanie: do 5 tys. zł na wycieczki jednodniowe, do 10 tys. zł na dwudniowe oraz do 15 tys. zł na trzydniowe. Limit kosztów zakwaterowania i wyżywienia wynosi 150 zł na dobę na uczestnika.

Z kolei program „Podróże z klasą” jest jeszcze bardziej hojny, oferując: do 20 000 zł na wycieczkę dwudniową, do 30 000 zł na trzydniową, do 40 000 zł na czterodniową oraz do 50 000 zł na pięciodniową. Limit kosztów zakwaterowania i wyżywienia wynosi tu 250 zł na dobę na uczestnika.

Co istotne, finansowanie wycieczek nie zależy od liczby uczestników wyjazdu, ale od okresu jego trwania. Ze środków programów można finansować koszty przejazdu, bilety wstępu, zakwaterowanie, wyżywienie oraz ubezpieczenie.

Wymogi programowe wycieczek

W ramach programu „Podróże z klasą” wymagane jest odwiedzenie określonej liczby instytucji kultury, zależnie od długości wycieczki. Przy wyjeździe dwudniowym uczniowie muszą odwiedzić minimum dwie instytucje kultury, przy trzydniowym – trzy instytucje itd. Mogą to być muzea, teatry, filharmonie, miejsca pamięci czy centra naukowe.

Wśród najchętniej odwiedzanych miejsc w programie „Poznaj Polskę” znalazły się: Centrum Nauki Kopernik, Zamek Królewski w Warszawie, Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Łazienki Królewskie. W projekcie dotyczącym obowiązkowych wycieczek od 2025 r. rekomendowane są takie miejsca jak: Zamek na Wawelu, Europejskie Centrum Solidarności, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN czy Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Planując wycieczki, warto uwzględnić harmonogram roku szkolnego 2024/2025, który trwa od 2 września 2024 r. do 27 czerwca 2025 r.

Zapozna się także z: Czy wycieczki szkolne są obowiązkowe w polskim systemie edukacji?

Podsumowanie

Prawo oświatowe szczegółowo reguluje organizację wycieczek szkolnych, kładąc nacisk na bezpieczeństwo uczniów i edukacyjny charakter takich wyjazdów. Znajomość tych przepisów jest niezbędna dla wszystkich organizatorów – zarówno dyrektorów, jak i nauczycieli.

Aktualne programy rządowe znacząco ułatwiają organizację wycieczek dzięki wsparciu finansowemu. Jednocześnie wdrożenie Standardów Ochrony Małoletnich nakłada dodatkowe wymagania związane z bezpieczeństwem uczniów podczas wyjazdów.

Wycieczki szkolne pozostają nie tylko ważnym elementem procesu edukacyjnego, ale również cennym narzędziem rozwijania umiejętności interpersonalnych i pracy zespołowej wśród uczniów. Odpowiednie planowanie, znajomość przepisów oraz wykorzystanie dostępnych programów dofinansowania pozwalają na organizację wartościowych i bezpiecznych wycieczek edukacyjnych.

Źródła:

https://www.iwspo.pl/prawo-oswiatowe-a-wycieczki-szkolne-co-mowi-ustawa
https://trybala.com.pl/wycieczki-szkolne-przepisy/
https://wartowiedziec.pl/edukacja-kultura-i-sport/63300-poznaj-polske-dofinansowanie-na-wycieczki-szkole-dla-uczniow
https://nowosci.com.pl/organizacja-wycieczek-szkolnych-kto-podpisuje-zgode-na-wycieczke-ilu-musi-byc-opiekunow-czy-kazda-wycieczke-trzeba-zglosic-do/ar/c5-17376583
https://www.infor.pl/prawo/dziecko-i-prawo/edukacja/6834431,obowiazkowe-wycieczki-dla-wszystkich-uczniow-w-roku-szkolnym-20252026.html
https://auxilia-oswiata.pl/wycieczki-szkolne-a-obowiazki-organizatora/
https://www.bankier.pl/wiadomosc/Ministerstwo-edukacji-sfinansuje-wycieczki-szkolne-dla-uczniow-8755572.html
https://migrant.poznan.uw.gov.pl/pl/procedury/wycieczki-szkolne
https://www.prawo.pl/oswiata/doplaty-do-wycieczek-szkolnych-20242025,527517.html
https://www.portaloswiatowy.pl/analizy-i-interpretacje/wyjscia-i-wycieczki-szkolne-wyjasnienie-pojec-w-procedurze-szkolnej-21541.html
https://www.prawo.pl/oswiata/program-podroze-z-klasa-2025,528992.html
https://www.podrozezklasa.pl/nowy-program-men-dotyczacy-finansowania-wycieczek-szkolnych-podroze-z-klasa
https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/kalendarz-roku-szkolnego-20242025-szykuje-sie-kilka-dlugich-weekendow/b1z2ehq