Zagubienie się ucznia podczas wycieczki szkolnej to sytuacja wymagająca błyskawicznej reakcji i zimnej krwi ze strony opiekunów. Właściwe postępowanie może zadecydować o szybkim i szczęśliwym zakończeniu całego zdarzenia. Natychmiastowe wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za poszukiwania, zapewnienie opieki pozostałej grupie oraz powiadomienie dyrekcji szkoły i rodziców to absolutne fundamenty działania. Gdy szybkie poszukiwania nie przynoszą efektu, konieczne staje się zawiadomienie Policji, a w terenie górskim również GOPR.
Jak rozpoznać sytuację zagubienia?
Zanim uruchomimy procedury ratunkowe, musimy precyzyjnie określić, z czym mamy do czynienia. Zagubienie ucznia oznacza niezamierzone odłączenie się od grupy wycieczkowiczej połączone z niemożnością nawiązania kontaktu z opiekunami lub innymi uczestnikami wyjazdu. To kluczowe rozróżnienie, ponieważ nie mówimy tutaj o sytuacji, gdy dziecko celowo oddala się od grupy, lecz o przypadku, w którym traci ono połączenie wizualne i komunikacyjne z pozostałymi osobami.
Moment, w którym opiekun uświadamia sobie brak któregoś z podopiecznych, uruchamia cały łańcuch sprawdzonych działań. Każda minuta zwłoki zwiększa obszar poszukiwań i utrudnia odnalezienie dziecka, dlatego reakcja musi być natychmiastowa i zdecydowana.
Pierwsze minuty po odkryciu zaginięcia
W momencie stwierdzenia nieobecności ucznia w grupie rozpoczyna się wyścig z czasem. Pierwszym i najważniejszym krokiem jest wyznaczenie konkretnej osoby z grona opiekunów, która natychmiast rozpocznie poszukiwania. Nie może to być działanie chaotyczne czy przypadkowe. Pozostali opiekunowie muszą kontynuować opiekę nad resztą grupy, co jest równie istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa. Niedopuszczalne jest bowiem, by cała wycieczka została bez nadzoru.
Wyznaczony opiekun, najczęściej kierownik wycieczki, rozpoczyna systematyczne sprawdzanie najbliższej okolicy miejsca, w którym uczeń został widziany po raz ostatni. Równolegle podejmuje próby nawiązania kontaktu telefonicznego z zaginionym dzieckiem. W tym momencie kluczowa staje się wcześniejsza profilaktyka, o której szczegółowo opowiem dalej. Uczeń, który wie, jak się zachować, pozostaje w miejscu odłączenia się od grupy i sam próbuje skontaktować się z opiekunem.
Szczególną uwagę należy zwrócić na sytuacje w obiektach zamkniętych. Gdy zagubienie ma miejsce w muzeum, galerii handlowej czy innym budynku, uczeń absolutnie nie może opuszczać tego obiektu. Musi czekać na przybycie opiekuna, najlepiej w pobliżu wejścia głównego lub punktu informacyjnego. Ta zasada dramatycznie zwiększa szanse na szybkie odnalezienie i minimalizuje ryzyko dalszego oddalenia się.
Kiedy i jak informować odpowiednie osoby?
Jeśli krótkotrwałe, intensywne poszukiwania w promieniu kilkuset metrów od miejsca ostatniego kontaktu z uczniem nie przynoszą rezultatu, kierownik wycieczki przechodzi do kolejnego etapu procedury. Natychmiast powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców lub opiekunów prawnych zagubionego ucznia. Informacje te przekazywane są telefonicznie, bez zbędnych opóźnień, które mogłyby skomplikować dalsze działania.
W tym samym czasie, a nie po wyczerpaniu wszystkich możliwości, należy oficjalnie zawiadomić odpowiednie służby ratunkowe. W większości przypadków będzie to Policja, która dysponuje odpowiednim sprzętem i doświadczeniem w prowadzeniu akcji poszukiwawczych. Podczas wycieczek górskich konieczny jest natomiast kontakt z GOPR, którego specjaliści znają teren i potrafią szybko zorganizować skuteczne działania.
Co równie ważne, całe zdarzenie wymaga szczegółowej dokumentacji w dzienniku elektronicznym szkoły. Kierownik wycieczki sporządza adnotację zawierającą okoliczności zagubienia, podjęte działania, czas i miejsce odnalezienia ucznia oraz stan jego zdrowia. W niektórych, szczególnie trudnych sytuacjach, dyrektor szkoły może podjąć decyzję o wcześniejszym zakończeniu udziału ucznia w wycieczce i powrocie do domu pod opieką rodzica.
Jak przygotować uczniów przed wyjazdem?
Najlepsza interwencja to taka, która w ogóle się nie wydarzy. Dlatego skuteczna profilaktyka zagubień zaczyna się na długo przed samym wyjazdem. Procedury bezpieczeństwa powinny być szczegółowo omawiane z uczniami podczas specjalnych zajęć przygotowawczych, a nie tylko pobieżnie wspominane tuż przed wyjściem z autobusu. Młodzież musi dokładnie znać zasady poruszania się w grupie, rozumieć ich sens i bezwzględnie przestrzegać obowiązku zgłaszania opiekunom zamiaru oddalenia się, nawet na chwilę.
W ramach tego przygotowania każdy uczestnik wycieczki otrzymuje numer telefonu kontaktowego do opiekuna oraz dokładny adres miejsca zakwaterowania grupy. Te informacje powinny być zapisane nie tylko w telefonie, ale również na kartce noszonej przy sobie. Zaleca się także, by każdy uczeń miał własny sprawny telefon komórkowy z naładowaną baterią oraz znajomość numeru alarmowego 112 i podstawowych zasad postępowania w sytuacji zagubienia.
Podczas samej wycieczki niezbędne jest konsekwentne przestrzeganie zasad poruszania się w grupie. Regulamin zachowania, szczegółowy harmonogram oraz dokładnie zaplanowana trasa muszą być nie tylko przygotowane na papierze, ale realnie komunikowane uczestnikom i egzekwowane przez opiekunów. System ten obejmuje ciągłą opiekę nad uczestnikami, regularne przeliczanie grupy i eliminuje sytuacje, w których dziecko może niezauważenie odłączyć się od pozostałych.
Ile opiekunów musi być na wycieczce
Kwestia liczby opiekunów nie jest pozostawiona dobrej woli szkoły czy przypadkowi. Bezpieczeństwo wycieczek reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 maja 2018 roku. Ten dokument prawny jasno określa minimalne standardy, nakazując dokumentowanie każdego wyjazdu, zbieranie pisemnych zgód od rodziców oraz zapewnienie odpowiedniej liczby dorosłych opiekunów w zależności od rodzaju aktywności.
Konkretne wymagania dotyczące proporcji opiekunów do uczniów są ściśle określone i wynikają z analizy ryzyka charakterystycznego dla danego typu wycieczki. Podczas wycieczki pieszej musi być co najmniej 1 opiekun na 15 uczniów. To stosunkowo bezpieczna forma aktywności, pozwalająca na sprawowanie skutecznej opieki nad większą grupą. Wycieczka górska wymaga jednak bardziej restrykcyjnego podejścia, dlatego obowiązuje tu limit 1 opiekuna na 10 uczniów. Najtrudniejsza logistycznie jest wycieczka rowerowa, gdzie potrzebni są 2 opiekunów na maksymalnie 13 uczniów, co wynika z dynamiki poruszania się i większego ryzyka rozproszenia grupy.
Te proporcje nie są przypadkowe. Zbyt mała liczba opiekunów realnie zwiększa prawdopodobieństwo niezauważenia odłączenia się ucznia od grupy, zwłaszcza w trakcie zwiedzania atrakcyjnych miejsc, gdzie uwaga dzieci jest rozproszona.
Źródła:
https://cdz.edu.pl/aktualnosci/liczba-opiekunow-na-wycieczce-szkolnej-jakie-liczby-podaje-rozporzadzenie/
https://juraparkbaltow.pl/2025/05/29/bezpieczenstwo-na-wycieczkach-szkolnych/
Absolwent AWF Warszawa i Wydziału Nauk Ekonomicznych UW. Doświadczony organizator wypoczynku dla dzieci i młodzieży z ponad 100 zrealizowanymi obozami. Instruktor snowboardu, narciarstwa i survivalu. Posiada uprawnienia kierownika wypoczynku oraz szkoli kadry wypoczynku w województwie mazowieckim.
